Η εμμηνόπαυση είναι μια φυσιολογική φάση στη ζωή κάθε γυναίκας. Όμως, όταν εμφανίζεται πολύ νωρίτερα από το αναμενόμενο, μπορεί να δημιουργήσει έντονο άγχος, αβεβαιότητα και ερωτήματα. Στο άρθρο αυτό θα αναλύσουμε σε βάθος την πρόωρη και πρώιμη εμμηνόπαυση: τις αιτίες, τα συμπτώματα, τις επιπτώσεις στην υγεία και τις διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές.
Τι είναι η πρόωρη και πρώιμη εμμηνόπαυση;
Πρόωρη εμμηνόπαυση ορίζεται ως η μόνιμη διακοπή της εμμήνου ρύσεως πριν από την ηλικία των 40 ετών.
Πρώιμη εμμηνόπαυση αφορά την εμμηνόπαυση που συμβαίνει μεταξύ 40 και 45 ετών.
Η φυσιολογική ηλικία εμμηνόπαυσης είναι γύρω στα 51 έτη. Όταν η λειτουργία των ωοθηκών σταματά πολύ νωρίτερα, οι γυναίκες χάνουν την προστατευτική δράση των οιστρογόνων και εκτίθενται σε αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα, οστεοπόρωση και ψυχολογικές επιπτώσεις.
Ποια είναι τα αίτια της πρόωρης εμμηνόπαυσης;
Η πρόωρη και πρώιμη εμμηνόπαυση μπορεί να οφείλεται σε:
- Γενετικούς παράγοντες (π.χ. σύνδρομο Turner, γονιδιακές μεταλλάξεις)
- Αυτοάνοσα νοσήματα όπως η θυρεοειδίτιδα Hashimoto ή η νόσος του Addison
- Χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία στην περιοχή της πυέλου
- Χειρουργική αφαίρεση ωοθηκών (οιστρογονική έλλειψη αμέσως μετά την επέμβαση)
- Πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια (Primary Ovarian Insufficiency – POI)
- Ιδιοπαθή αίτια, όπου δεν μπορεί να εντοπιστεί σαφής αιτία
Σύμφωνα με το ESHRE (European Society of Human Reproduction and Embryology), περίπου 1 στις 100 γυναίκες θα εμφανίσει πρόωρη εμμηνόπαυση.
Συμπτώματα που δεν πρέπει να αγνοήσετε
Η πρόωρη και πρώιμη εμμηνόπαυση μπορεί να εκδηλωθεί με τα εξής:
- Ακανόνιστη ή διακοπείσα έμμηνος ρύση
- Εξάψεις και νυχτερινή εφίδρωση
- Ξηρότητα κόλπου, επώδυνη επαφή
- Ευερεθιστότητα, άγχος, καταθλιπτική διάθεση
- Κούραση και διαταραχές ύπνου
- Μείωση της libido
- Επιδείνωση μνήμης ή συγκέντρωσης
Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν σταδιακά ή απότομα. Αν έχετε διακοπή περιόδου για περισσότερους από 3 μήνες πριν τα 45, πρέπει να μιλήσετε με τον γιατρό σας.
Επιπτώσεις στην υγεία της γυναίκας
Η πρόωρη απώλεια των οιστρογόνων επηρεάζει το σώμα και την ψυχική υγεία:
- Οστεοπόρωση και αυξημένος κίνδυνος καταγμάτων
- Αύξηση καρδιαγγειακού κινδύνου (υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, αθηροσκλήρωση)
- Ατροφία κόλπου και ουροποιογεννητικά προβλήματα
- Υπογοονιμότητα: η πρόωρη εμμηνόπαυση συνδέεται με υπογονιμότητα
- Ψυχική υγεία: αυξημένος κίνδυνος για κατάθλιψη και άγχος
Η αναγνώριση αυτών των κινδύνων επιτρέπει στο γιατρό να παρέμβει έγκαιρα με εξατομικευμένη θεραπεία.
Ψυχολογικές επιπτώσεις και τρόποι υποστήριξης
Η πρόωρη εμμηνόπαυση μπορεί να φέρει:
- Αίσθημα απώλειας της θηλυκότητας
- Φόβο για γήρανση
- Απομόνωση και κατάθλιψη
- Προβλήματα στις σχέσεις ή στη σεξουαλική ζωή
Η ψυχολογική υποστήριξη μπορεί να περιλαμβάνει:
- Συμβουλευτική/θεραπεία με ψυχολόγο
- Ομάδες υποστήριξης (online ή δια ζώσης)
- Εκπαίδευση για τις αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα
Η ανοιχτή επικοινωνία με τον γιατρό είναι θεμελιώδης.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση βασίζεται σε:
- Ιατρικό ιστορικό και καταγραφή των εμμηνορρυσιακών κύκλων
- Εξετάσεις αίματος:
- FSH (ορμόνη διέγερσης ωοθυλακίων)
- LH (ωχρινοτρόπος ορμόνη)
- Οιστραδιόλη (E2)
- AMH (αντιμυλλεριανή ορμόνη) για εκτίμηση ωοθηκικού αποθέματος
- Υπέρηχος έσω γεννητικών οργάνων για αξιολόγηση μήτρας και ωοθηκών
Η διάγνωση της πρόωρης ωοθηκικής ανεπάρκειας (POI) απαιτεί δύο αυξημένες τιμές FSH (>25 IU/L) σε διάστημα 4 εβδομάδων και ηλικία <40 ετών
Πώς μπορεί να βοηθήσει ο προσωπικός γιατρός;
Ο γενικός / οικογενειακός ιατρός έχει κομβικό ρόλο:
- Εντοπίζει έγκαιρα συμπτώματα
- Συντονίζει τις εξετάσεις
- Προτείνει θεραπευτικές λύσεις
- Παρακολουθεί την πορεία και προλαμβάνει επιπλοκές
Αν νιώθετε ότι κάτι αλλάζει στο σώμα σας πριν τα 45, κλείστε ραντεβού με τον προσωπικό σας ιατρό.
Διαχείριση και θεραπεία: Ορμονική και μη ορμονική
Η ορμονική θεραπεία υποκατάστασης (HRT) αποτελεί τη βασική θεραπεία για τις γυναίκες με πρόωρη ή πρώιμη εμμηνόπαυση, έως την ηλικία της φυσιολογικής εμμηνόπαυσης (~50 έτη), εκτός αν υπάρχουν αντενδείξεις.
Ορμονική Θεραπεία:
- Συνδυασμένη θεραπεία (οιστρογόνο + προγεστερόνη) για γυναίκες με μήτρα
- Μόνο οιστρογόνο για γυναίκες χωρίς μήτρα
- Μπορεί να χορηγηθεί σε μορφή δισκίων, διαδερμικών επιθεμάτων ή γέλης
Μη ορμονικές παρεμβάσεις:
- Καθημερινή άσκηση
- Διατροφή πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη D
- Συμπληρώματα ασβεστίου/βιταμίνης D
- Φυτοοιστρογόνα και άλλες εναλλακτικές επιλογές (με προσοχή στη χρήση και βάση τεκμηρίωσης)
Η HRT δεν αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου όταν δίνεται σε νέες γυναίκες με εμμηνόπαυση κάτω των 45, αντιθέτως προσφέρει προστασία.
Συμβουλές για καλύτερη ποιότητα ζωής
- Υγιεινή διατροφή: Μεσογειακή διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και καλά λιπαρά
- Καθημερινή φυσική δραστηριότητα: Βοηθά στη διατήρηση υγιούς βάρους και στη μείωση των εξάψεων
- Αποφυγή καπνίσματος και υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ
- Ύπνος και διαχείριση στρες
Συναισθηματική υποστήριξη από σύντροφο, φίλους ή επαγγελματίες υγείας.
Συμπέρασμα: Η πρόωρη εμμηνόπαυση δεν είναι το τέλος
Η πρόωρη ή πρώιμη εμμηνόπαυση μπορεί να είναι σοκαριστική, αλλά δεν σημαίνει το τέλος της υγείας, της γονιμότητας ή της ποιότητας ζωής. Με έγκαιρη διάγνωση, εξατομικευμένη θεραπεία και σωστή υποστήριξη, μπορείτε να ζήσετε μια πλήρη και ισορροπημένη ζωή.
👉 Αν έχετε διακοπή περιόδου πριν την ηλικία των 45 ή παρουσιάζετε συμπτώματα εμμηνόπαυσης, κλείστε ένα ραντεβού στο ιατρείο μας για μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση.
