Πνευμονιοκοκκική Νόσος: Συμπτώματα & Εμβολιασμός. Η πνευμονιοκοκκική νόσος (Pneumococcal Disease) είναι μια σοβαρή λοίμωξη που προκαλείται από το βακτήριο Streptococcus pneumoniae (γνωστό και ως πνευμονιόκοκκος). Προκαλεί μεταδοτικές και εν δυνάμει σοβαρές παθήσεις όπως πνευμονία, μηνιγγίτιδα και σήψη (σηπτική λοίμωξη). Η έγκαιρη διάγνωση και αγωγή είναι κρίσιμη, ενώ τα εμβόλια αποτελούν την καλύτερη προστασία έναντι της ασθένειας.
Επισκόπηση
Τι είναι η πνευμονιοκοκκική νόσος;
Η πνευμονιοκοκκική νόσος είναι λοίμωξη που οφείλεται στο βακτήριο Streptococcus pneumoniae. Είναι μεταδοτική και μπορεί να προκαλέσει σοβαρή νόσο, γι’ αυτό η έγκαιρη αναγνώριση και θεραπεία έχει μεγάλη σημασία.
Ο πνευμονιόκοκκος μπορεί να προσβάλει διάφορα συστήματα του σώματος. Σε πιο ήπιες μορφές μπορεί να εκδηλωθεί ως ιγμορίτιδα ή μέση ωτίτιδα, αλλά σε πιο βαριές μορφές μπορεί να οδηγήσει σε πνευμονία, βακτηριαιμία (μόλυνση αίματος), μηνιγγίτιδα — και να είναι απειλητική για τη ζωή σε οποιαδήποτε ηλικία.
Η θεραπεία γίνεται κυρίως με αντιβιοτικά. Όμως ο εμβολιασμός μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο λοίμωξης, ειδικά σε βρέφη, νήπια και ηλικιωμένους. Είναι σημαντικό να συζητήσετε με τον γιατρό σας ποιο είναι το κατάλληλο εμβόλιο για εσάς ή την οικογένειά σας.
Πνευμονιοκοκκική νόσος vs. πνευμονία
Η πνευμονιοκοκκική νόσος είναι ένας γενικός όρος για κάθε μόλυνση που προκαλείται από τον πνευμονιόκοκκο. Μία από αυτές είναι η πνευμονιοκοκκική πνευμονία — η πιο συχνή και σοβαρή μορφή. Όμως υπάρχουν και άλλες αιτίες πνευμονίας (άλλα βακτήρια, ιοί, μύκητες), οπότε δεν κάθε πνευμονία είναι πνευμονιοκοκκική.
Τύποι πνευμονιοκοκκικής νόσου
Έχει διαχωριστεί σε δύο κύριες μορφές:
- Μη διηθητική (noninvasive): πιο συχνή και λιγότερο σοβαρή μορφή, που δεν επεκτείνεται σε εσωτερικά όργανα ή το αίμα.
- Διηθητική (invasive): σοβαρότερη μορφή, όταν το βακτήριο μπαίνει στο αίμα, σε περιοχές που κανονικά δεν έχουν μικρόβια (π.χ. οστά, εγκέφαλος) ή σε ζωτικά όργανα όπως ο πνεύμονας.
Παθήσεις που προκαλούνται από πνευμονιόκοκκο
Οι πιο σοβαρές μορφές διηθητικής λοίμωξης περιλαμβάνουν:
- Βακτηριαιμία (μόλυνση αίματος)
- Μηνιγγίτιδα
- Πνευμονία
- Οστεομυελίτιδα (λοίμωξη οστών)
- Σεπτική αρθρίτιδα
- Σήψη (διάχυτη φλεγμονώδης αντίδραση σε μόλυνση)
Οι επιπλοκές μπορεί να είναι μόνιμες — εγκεφαλική βλάβη, απώλεια ακοής, ακρωτηριασμός — ή ακόμα και θάνατος, αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα.
Λιγότερο σοβαρές μορφές περιλαμβάνουν:
- Βρογχίτιδα
- Μέση ωτίτιδα
- Επιπεφυκίτιδα
- Ιγμορίτιδα.
Ποιοι κινδυνεύουν
Οποιοσδήποτε μπορεί να προσβληθεί από πνευμονιοκοκκική νόσο. Όμως αυξημένος κίνδυνος υπάρχει σε:
- Παιδιά < 2 ετών
- Άτομα με κοχλιακά εμφυτεύματα ή διαφυγή εγκεφαλονωτιαίου υγρού
- Άτομα με διαβήτη, νεφρικές παθήσεις, ανοσοκαταστολή, ασπληνισμό ή χειρουργημένη σπλήνα
- Ενήλικες ≥ 65 ετών
- Καπνιστές
- Άτομα με χρόνια πνευμονικά, καρδιακά, ηπατικά ή νεφρικά νοσήματα
- Άτομα σε ιδρύματα μακράς φροντίδας
Η μετάδοση γίνεται μέσω σταγονιδίων σάλιου ή βλέννας (φτάρνισμα, βήχας, επαφή). Πολλοί φέρουν τον πνευμονιόκοκκο ως «φορέα» χωρίς να αρρωσταίνουν — όμως μπορούν να τον μεταδώσουν.
Συχνότητα και μεταδοτικότητα
Σύμφωνα με στοιχεία διεθνώς, η πνευμονιοκοκκική νόσος προκαλεί χιλιάδες νοσηλειών ετησίως. Είναι γνωστό ότι οι ενήλικες ≥ 65 ετών και τα παιδιά έχουν υψηλότερη επίπτωση.
Η μετάδοση συμβαίνει πριν ή κατά την έναρξη των συμπτωμάτων. Όταν ξεκινήσει η αντιβιοτική θεραπεία, η μεταδοτικότητα μειώνεται συνήθως μετά 1–2 ημέρες.
Συμπτώματα και αιτίες
Αιτία
Η λοίμωξη προκαλείται από το βακτήριο Streptococcus pneumoniae. Συνήθως βρίσκεται φυσιολογικά στη μύτη και στο φάρυγγα σε υγιή παιδιά και ενήλικες. Όταν μεταναστεύσει σε άλλα όργανα, προκαλεί νόσο.
Συμπτώματα
Εξαρτώνται από την εντόπιση και τη βαρύτητα της λοίμωξης:
- Μέση ωτίτιδα: πόνος στο αυτί, πυρετός, κακουχία
- Ιγμορίτιδα: ρινική συμφόρηση, κεφαλαλγία, απώλεια όσφρησης
- Πνευμονία: βήχας, πυρετός, ρίγος, πόνος στο θώρακα, δύσπνοια
- Μηνιγγίτιδα: πυρετός, κεφαλαλγία, φωτοφοβία, εμετός, σε βρέφη κακή σίτιση
- Βακτηριαιμία / Σήψη: ρίγη, πυρετός, σύγχυση, ταχύπνοια
Σε περίπτωση συμπτωμάτων όπως υψηλός πυρετός, πόνος στο θώρακα ή δύσπνοια, χρειάζεται άμεση ιατρική εκτίμηση.
Διάγνωση
Ο ιατρός συνήθως αρχίζει με λήψη ιστορικού και κλινική εξέταση. Στη συνέχεια μπορεί να χρησιμοποιήσει:
- Γενική αίματος
- Βιοχημική εξέταση
- Καλλιέργεια αίματος
- Ανάλυση πτυέλων
- Ακτινογραφία θώρακα
- Οσφυονωτιαία παρακέντηση (σε υποψία μηνιγγίτιδας).
Θεραπεία και αντιμετώπιση
Η έγκαιρη χορήγηση κατάλληλων αντιβιοτικών είναι βασική. Η διάρκεια και η επιλογή εξαρτώνται από την εντόπιση και τη σοβαρότητα. Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί νοσηλεία ή εισαγωγή σε εντατική μονάδα.
Σε ήπιες μορφές, μπορεί να συνιστώνται:
- Άφθονα υγρά
- Αντιπυρετικά / αναλγητικά
- Ξεκούραση
Η πρόγνωση εξαρτάται από τη μορφή και την ταχύτητα εφαρμογής θεραπείας. Σε ήπιες περιπτώσεις η ανάρρωση είναι ταχεία, ενώ σε βαριές μπορεί να υπάρξουν μόνιμες βλάβες ή θάνατος αν δεν αντιμετωπιστούν.
Πρόληψη
Η πιο αποτελεσματική πρόληψη είναι ο εμβολιασμός.
Εμβολιασμός στην Ελλάδα — Ελληνικές / Εθνικές Οδηγίες (EOPYY / Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών)
Στην Ελλάδα, το εμβόλιο κατά του πνευμονιόκοκκου εντάσσεται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών.
- Το νέο 20-δύναμο συζευγμένο πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο (PCV20, π.χ. Apexxnar / Prevenar 20) έχει εισαχθεί και συνιστάται ως μονοδόση — χωρίς να απαιτείται η χορήγηση PPSV23 μετά.
- Σε άτομα που έχουν ήδη λάβει ένα από τα παλαιότερα εμβόλια (π.χ. Prevenar 13 ή Pneumovax 23), συνιστάται η χορήγηση του PCV20 τουλάχιστον ένα έτος μετά το προηγούμενο.
- Το 13-δύναμο συζευγμένο (PCV13, π.χ. Prevenar 13) χρησιμοποιείται στα βρέφη — χορηγείται από την ηλικία των δύο μηνών, με 3–4 δόσεις ανάλογα με το σχήμα.
- Το 23-δύναμο πολυσακχαριδικό εμβόλιο (PPSV23) χορηγείται κυρίως στους ενήλικες άνω των 65 ετών και στους ενήλικες με παράγοντες κινδύνου (π.χ. χρόνια νοσήματα, ανοσοκαταστολή).
Οι Ελληνικές οδηγίες συστήνουν ότι το εμβόλιο PCV20 καλύπτει 20 ορότυπους του πνευμονιόκοκκου και αντικαθιστά την ανάγκη συνδυασμού δύο διαφορετικών εμβολίων (PCV13 + PPSV23).
Επιπλέον:
- Τα εμβόλια είναι ασφαλή, δεν προκαλούν πνευμονιοκοκκική νόσο καθώς περιέχουν αδρανοποιημένα συστατικά.
- Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ήπιες: πόνος, ερύθημα ή πρήξιμο στο σημείο της ένεσης, ήπιος πυρετός, μυϊκοί πόνοι.
- Σε άτομα με ενεργή λοίμωξη (π.χ. COVID-19) συνιστάται να μην πραγματοποιείται συγχρονισμένος εμβολιασμός πριν περάσει η λοίμωξη.
- Ο εμβολιασμός κατά της γρίπης και κατά του πνευμονιόκοκκου μπορεί να γίνεται ταυτόχρονα, σύμφωνα με πρωτόκολλα του ΕΟΔΥ.
Συμπέρασμα & Κάλεσμα σε Δράση
Η πνευμονιοκοκκική νόσος είναι μία σοβαρή και δυνητικά θανατηφόρα λοίμωξη, που μπορεί να επηρεάσει άτομα όλων των ηλικιών. Η πρόληψη μέσω εμβολιασμού είναι ο πιο ισχυρός τρόπος προστασίας. Στην Ελλάδα, οι τρέχουσες οδηγίες προβλέπουν χρήση του νέου PCV20 ως μονοδόση σχήμα σε ενήλικες.
Κάλεσμα σε δράση:
Αν δεν έχετε εμβολιαστεί ή δεν έχετε ολοκληρώσει το εμβολιαστικό σχήμα κατά του πνευμονιοκόκκου, μιλήστε άμεσα με τον παιδίατρο ή τον γενικό σας γιατρό. Ζητήστε αξιολόγηση του κινδύνου, ενημέρωση για το κατάλληλο εμβόλιο (PCV20, PCV13, PPSV23) και προγραμματίστε την ένεση το συντομότερο δυνατό. Ο εμβολιασμός είναι το πιο ασφαλές, αποτελεσματικό και οικονομικό μέσο πρόληψης.
⚠️ Disclaimer
Το παρόν άρθρο έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν αντικαθιστά την ιατρική συμβουλή ή διάγνωση. Πάντοτε συμβουλεύεστε επαγγελματία υγείας πριν λάβετε εμβόλιο ή θεραπεία. Δεν ευθύνομαι για οποιεσδήποτε ενέργειες βασισμένες αποκλειστικά στο κείμενο αυτό.
