Η παχυσαρκία έχει αναγνωριστεί εδώ και δεκαετίες ως σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την υγεία. Ωστόσο, η Έκθεση του 2025 της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Καρδιολογίας (World Heart Federation – WHF) εστιάζει για πρώτη φορά με τέτοια σαφήνεια και επιστημονική τεκμηρίωση στον άρρηκτο δεσμό μεταξύ παχυσαρκίας και καρδιαγγειακών παθήσεων. Τα νέα δεδομένα αποκαλύπτουν ότι η παχυσαρκία δεν είναι απλώς συνοδός νοσηρότητα, αλλά πρωταγωνιστής στην παθογένεια της καρδιακής νόσου.
Στο άρθρο αυτό, αναλύουμε τις επιπτώσεις της παχυσαρκίας στο καρδιαγγειακό σύστημα, με βάση τα στοιχεία της WHF και άλλες έγκυρες μελέτες, και παρουσιάζουμε σύγχρονες κατευθυντήριες γραμμές για την πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας στο πλαίσιο της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.
Ορισμοί και Στατιστικά
Η παχυσαρκία ορίζεται τυπικά ως Δείκτης Μάζας Σώματος (BMI) ≥30 kg/m². Όμως, η Έκθεση WHF 2025 τονίζει ότι το BMI από μόνο του δεν επαρκεί για την εκτίμηση του μεταβολικού κινδύνου — χρειάζονται επιπλέον δείκτες, όπως η περιφέρεια μέσης, το σπλάχνικό λίπος, η ύπαρξη φλεγμονής και ο μεταβολικός φαινότυπος.
Παγκόσμια στοιχεία:
- Πάνω από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι ζουν με παχυσαρκία.
- Το 60% των καρδιοπαθειών σχετίζεται με αυξημένο σωματικό βάρος.
- Ένα στα δύο καρδιαγγειακά επεισόδια θα μπορούσε να προληφθεί με έλεγχο του σωματικού βάρους.
Πώς Επηρεάζει η Παχυσαρκία την Καρδιά
Η παχυσαρκία επηρεάζει δυσμενώς το καρδιαγγειακό σύστημα μέσω πολλαπλών μηχανισμών:
- Υπέρταση
Το αυξημένο λίπος οδηγεί σε αυξημένη δραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος και αυξημένη κατακράτηση νατρίου, με αποτέλεσμα υπέρταση.
- Δυσλιπιδαιμία
Η σπλαχνική παχυσαρκία σχετίζεται με:
- Αυξημένα τριγλυκερίδια
- Χαμηλή HDL («καλή» χοληστερίνη)
- Μικρά, πυκνά LDL σωματίδια, πιο αθηρογόνα
- Αντίσταση στην Ινσουλίνη και Σακχαρώδης Διαβήτης
Η παχυσαρκία είναι η βασικότερη αιτία ανάπτυξης τύπου 2 διαβήτη, ο οποίος τριπλασιάζει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
- Φλεγμονή χαμηλού βαθμού
Το λιπώδης ιστός λειτουργεί ως ενδοκρινές όργανο, εκκρίνοντας κυτοκίνες (IL-6, TNF-α) που ενισχύουν την αθηροσκλήρυνση.
- Άπνοια ύπνου και καρδιακή επιβάρυνση
Η αποφρακτική άπνοια ύπνου, συχνή στην παχυσαρκία, προκαλεί διαλείπουσα υποξία, υπερτροφία της δεξιάς κοιλίας και υπέρταση.
- Αρρυθμίες και καρδιακή ανεπάρκεια
- Αύξηση του όγκου αίματος και της καρδιακής παροχής
- Υπερτροφία αριστερής κοιλίας
- Αυξημένος κίνδυνος για κολπική μαρμαρυγή
Τι Δείχνει η Έκθεση της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Καρδιάς (WHF) 2025
Η έκθεση WHF 2025 συνοψίζει δεκαετίες επιστημονικής έρευνας και προειδοποιεί: η παχυσαρκία είναι ο μεγαλύτερος τροποποιήσιμος παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα.
Κύρια ευρήματα:
- Ο καρδιομεταβολικός κίνδυνος αυξάνεται σημαντικά από BMI >27, ειδικά όταν συνυπάρχει κοιλιακή παχυσαρκία.
- Τα άτομα με παχυσαρκία αλλά χωρίς διαβήτη έχουν ήδη αυξημένο κίνδυνο εμφράγματος και εγκεφαλικού.
- Το 95% των παχύσαρκων ατόμων με ΣΔΤ2 έχουν υποκλινική καρδιακή βλάβη (υπερτροφία, μειωμένη διαστολική λειτουργία).
- Τα άτομα με παχυσαρκία έχουν κατά 80% υψηλότερη πιθανότητα εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης (HFpEF), έναν νέο επιπολασμό με δύσκολη διαχείριση.
Νέο μοντέλο κινδύνου:
Η WHF προτείνει πλέον την εκτίμηση του “καρδιομεταβολικού φαινοτύπου”, δηλαδή την εξατομικευμένη εκτίμηση κινδύνου με βάση:
- Ενδείξεις φλεγμονής
- Δείκτες ινσουλινοαντίστασης
- Ηπατικό λίπος
- Λιπώδης διήθηση καρδιακού μυός (λιποκαρδιομυοπάθεια)
Επιπτώσεις στη Δημόσια Υγεία
Η παχυσαρκία δεν επηρεάζει μόνο το άτομο — είναι επιδημία με τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό κόστος:
- €210 δισεκατομμύρια το χρόνο το κόστος για τα καρδιαγγειακά στην Ευρώπη.
- Το 17% του ΑΕΠ κάποιων χωρών αφορά άμεσα ή έμμεσα το κόστος της παχυσαρκίας.
- Οι ασθενείς με παχυσαρκία εμφανίζουν κατά 35% λιγότερες πιθανότητες να λάβουν κατάλληλη προληπτική φροντίδα — λόγω στιγματισμού και ελλιπούς εκπαίδευσης υγειονομικών.
Η Σημασία της Έγκαιρης Παρέμβασης
Η παρέμβαση πρέπει να ξεκινά στην πρωτοβάθμια φροντίδα, προτού αναπτυχθούν μη αναστρέψιμες βλάβες.
- Διατροφική καθοδήγηση και συμπεριφορική υποστήριξη
- Μεσογειακή διατροφή
- Περιορισμός υπερθερμιδικών, υπερεπεξεργασμένων τροφών
- Στοχοθετημένη απώλεια 5-10% του βάρους για καρδιαγγειακό όφελος
- Σωματική άσκηση
- Καθημερινή μέτριας έντασης άσκηση ≥150 λεπτά την εβδομάδα
- Αντίσταση + αερόβια
- Φαρμακευτική αγωγή
- GLP-1 RAs: αποδεδειγμένο καρδιοπροστατευτικό όφελος (SUSTAIN-6, REWIND)
- Νεότερα φάρμακα (GLP-1/GIP) φαίνεται ότι μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφράγματος, εγκεφαλικού και καρδιαγγειακού θανάτου σε άτομα με παχυσαρκία ή διαβήτη.
- Φαρμακολογική παρέμβαση ενδείκνυται όταν το BMI >30 ή >27 με συννοσηρότητες
- Διαχείριση συννοσηροτήτων
- Έλεγχος ΑΠ, LDL, HbA1c
- Καρδιολογική παρακολούθηση
Το Στίγμα της Παχυσαρκίας ως Εμπόδιο
Η WHF τονίζει ότι το κοινωνικό και ιατρικό στίγμα λειτουργεί ως σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας στην αποτελεσματική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
- Πολλοί ασθενείς αναφέρουν ότι αισθάνονται ντροπή ή φόβο όταν αναφέρονται στο βάρος τους.
- Οι ίδιοι οι επαγγελματίες υγείας συχνά αποφεύγουν να συζητήσουν την παχυσαρκία ή την αντιμετωπίζουν ως “θέμα βούλησης”.
- Αυτό οδηγεί σε χαμηλότερα ποσοστά συμμόρφωσης, λιγότερες παραπομπές και καθυστερημένη παρέμβαση.
Η παχυσαρκία είναι χρόνια, υποτροπιάζουσα νόσος, όχι ατομική αποτυχία.
Τι Μπορεί να Κάνει ο Γενικός Ιατρός
Η πρωτοβάθμια φροντίδα είναι το κλειδί:
- Αξιολόγηση κινδύνου βάσει BMI, περιφέρειας μέσης, φλεγμονής
- Αναγνώριση του καρδιομεταβολικού φαινοτύπου
- Καθοδήγηση σε επίπεδο διατροφής, άσκησης και φαρμακευτικής αγωγής
- Παρακολούθηση για σημεία υποκλινικής καρδιακής βλάβης
- Αντιμετώπιση με ενσυναίσθηση και απαλλαγή από στίγμα
Συμπεράσματα
Η παχυσαρκία είναι η σιωπηλή απειλή πίσω από το μεγαλύτερο ποσοστό καρδιαγγειακών νοσημάτων. Τα δεδομένα της Έκθεσης WHF 2025 επιβεβαιώνουν αυτό που βλέπουμε καθημερινά στην ιατρική πράξη: όσο πιο νωρίς αναγνωρίζουμε και αντιμετωπίζουμε την παχυσαρκία, τόσο περισσότερες ζωές προστατεύουμε.
Η καρδιοπροστασία ξεκινά από την πρόληψη και την έγκαιρη παρέμβαση — και αυτή περνά από το ιατρείο του γενικού ιατρού.
Επικοινωνήστε μαζί μας για εξατομικευμένη εκτίμηση και καθοδήγηση.
