Η εμμηνόπαυση αποτελεί ένα φυσιολογικό στάδιο στη ζωή κάθε γυναίκας. Κατά τη διάρκειά της, τα επίπεδα των οιστρογόνων και της προγεστερόνης μειώνονται, οδηγώντας σε συμπτώματα όπως εξάψεις, νυχτερινές εφιδρώσεις, διαταραχές ύπνου, άγχος, κατάθλιψη, ατροφία κόλπου και μειωμένη λίμπιντο. Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (ΘΟΥ) θεωρούνταν για δεκαετίες η πιο αποτελεσματική μέθοδος για την ανακούφιση αυτών των συμπτωμάτων. Ωστόσο, μετά τη δημοσίευση της μελέτης WHI το 2002, η χρήση της μειώθηκε δραματικά λόγω ανησυχιών για την ασφάλειά της. Σήμερα, οι σύγχρονες επιστημονικές ενδείξεις αποκαθιστούν την εικόνα της ΘΟΥ και δείχνουν πως είναι ασφαλής για τις περισσότερες γυναίκες, ειδικά όταν χορηγείται σωστά και εξατομικευμένα.
Η Μελέτη Women’s Health Initiative του 2002
Η μελέτη WHI (Women’s Health Initiative), που δημοσιεύθηκε το 2002 στις ΗΠΑ, είχε ως στόχο να εξετάσει τις μακροπρόθεσμες επιδράσεις της ΘΟΥ σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Το δείγμα αποτελούνταν από γυναίκες με μέσο όρο ηλικίας τα 63 έτη, αρκετές από τις οποίες είχαν ήδη καρδιαγγειακά νοσήματα ή παράγοντες κινδύνου. Τα αποτελέσματα συνέδεσαν τη ΘΟΥ με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων και καρκίνου του μαστού. Ωστόσο, αυτή η γενίκευση αποδείχθηκε αβάσιμη για γυναίκες που ξεκινούν ΘΟΥ γύρω από την έναρξη της εμμηνόπαυσης. Το ίδιο το British Menopause Society αναγνώρισε πως η μελέτη προκάλεσε σύγχυση, καθώς δεν αντανακλούσε τον πραγματικό πληθυσμό των γυναικών που θα ωφελούνταν από τη θεραπεία.
Πηγή: British Menopause Society – Response to WHI
Η Έγκαιρη Έναρξη της Θεραπείας: Το Κρίσιμο Χρονικό Παράθυρο
Σύγχρονες μελέτες εισάγουν την έννοια του «κρίσιμου χρονικού παραθύρου», δηλαδή της έναρξης της ΘΟΥ στην περιεμμηνόπαυση ή κοντά στην εμμηνόπαυση, κατά προτίμηση εντός 10 ετών από την τελευταία περίοδο ή πριν την ηλικία των 60 ετών. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η θεραπεία όχι μόνο είναι ασφαλής, αλλά προσφέρει και προστατευτικά οφέλη: μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου, βελτίωση της οστικής πυκνότητας και ελάττωση του κινδύνου εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2. Η Menopause Society επισημαίνει ότι η έγκαιρη χορήγηση ΘΟΥ προσφέρει καλύτερη συνολική πρόγνωση.
Πηγή: NAMS Position Statement 2022
Ο Καρκίνος του Μαστού: Τι Ισχύει Πραγματικά
Η σύνδεση της ΘΟΥ με τον καρκίνο του μαστού έχει προκαλέσει σύγχυση. Σύμφωνα με το The Lancet, η χρήση συνδυασμένης ΘΟΥ (οιστρογόνο και προγεστερόνη) για πάνω από 5 χρόνια αυξάνει ελαφρώς τον σχετικό κίνδυνο. Ωστόσο, ο απόλυτος κίνδυνος παραμένει μικρός. Σημαντικό είναι ότι αυτός ο κίνδυνος εξαφανίζεται με τη διακοπή της θεραπείας. Επιπλέον, η μόνο-οιστρογονική ΘΟΥ, που χορηγείται σε γυναίκες χωρίς μήτρα, δεν αυξάνει τον κίνδυνο και ενδέχεται να τον μειώνει. Σύμφωνα με το NHS, ο κίνδυνος είναι μικρότερος από άλλους παράγοντες, όπως η παχυσαρκία, η καθιστική ζωή, η κατανάλωση αλκοόλ, ή το κάπνισμα.
Πηγή: NHS UK – HRT and Breast Cancer
ΘΟΥ και καρδιά: αναθεώρηση των φόβων
Τα παλαιότερα δεδομένα που συνέδεαν τη ΘΟΥ με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο έχουν αναθεωρηθεί. Νεότερες μελέτες δείχνουν ότι η έναρξη ΘΟΥ νωρίς στην εμμηνόπαυση μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου. Επιπλέον, τα διαδερμικά οιστρογόνα (patches, gels) φαίνεται να μην επηρεάζουν αρνητικά την αρτηριακή πίεση και έχουν χαμηλότερο θρομβοεμβολικό κίνδυνο.
Πηγή: European Menopause and Andropause Society – EMAS Position
Οστική προστασία και οστεοπόρωση
Η ΘΟΥ αναγνωρίζεται ως η πιο αποτελεσματική θεραπεία για την πρόληψη και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης σε γυναίκες κάτω των 60 ετών. Η χορήγηση οιστρογόνων ενισχύει την οστική πυκνότητα, μειώνει τον κίνδυνο κατάγματος και προστατεύει από κατάγματα ισχίου, που σχετίζονται με σημαντική νοσηρότητα στην τρίτη ηλικία.
Πηγή: IOF – HRT and Bone Health
Νευρολογική και ψυχική υγεία
Η μείωση των οιστρογόνων κατά την εμμηνόπαυση επηρεάζει σημαντικά τη διάθεση και τη γνωστική λειτουργία. Η ΘΟΥ μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των συμπτωμάτων κατάθλιψης και άγχους, να βελτιώσει την ποιότητα ύπνου και να μειώσει τη «νοητική ομίχλη». Αν και δεν συστήνεται ως πρόληψη για την άνοια, η πρώιμη χρήση της ενδέχεται να έχει νευροπροστατευτικά οφέλη.
Πηγή: BMS – Cognition & Menopause
Σεξουαλική υγεία και ουρογεννητικό σύνδρομο
Η ΘΟΥ, ειδικά σε τοπική μορφή (κολπικά οιστρογόνα), είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του ουρογεννητικού συνδρόμου: ξηρότητα, πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή και συχνές ουρολοιμώξεις. Τα τοπικά σκευάσματα είναι ασφαλή ακόμη και σε γυναίκες με ιστορικό καρκίνου του μαστού, υπό ιατρική καθοδήγηση.
Πηγή: International Society for the Study of Women’s Sexual Health (ISSWSH)
Εξατομικευμένη Προσέγγιση: HRT Δεν Σημαίνει Το Ίδιο για Όλες
Η ΘΟΥ δεν είναι «μία λύση για όλες». Η ηλικία της γυναίκας, το χρονικό διάστημα από την εμμηνόπαυση, οι προσωπικοί παράγοντες κινδύνου και οι προτιμήσεις της είναι καθοριστικοί για την επιλογή του κατάλληλου σχήματος. Γι’ αυτό, απαιτείται εξατομικευμένη προσέγγιση και συνταγογράφηση από εξειδικευμένο ιατρό.
Σύγχρονες Μορφές και Τρόποι Χορήγησης: Βιοπανομοιότυπες Ορμόνες
Η σημερινή ΘΟΥ βασίζεται σε πιο φυσικές και ασφαλείς μορφές. Τα διαδερμικά οιστρογόνα απορροφώνται μέσω του δέρματος χωρίς να περνούν από το ήπαρ, ενώ η μικροποιημένη φυσική προγεστερόνη έχει πιο ευνοϊκό προφίλ κινδύνου. Οι βιοπανομοιότυπες ορμόνες, που είναι μοριακά ίδιες με τις ενδογενείς, προσφέρουν θεραπεία που προσαρμόζεται στις ανάγκες κάθε γυναίκας.
Πηγή: NAMS – Bioidentical Hormones
Ποιες Είναι Οι Αντενδείξεις
Παρά τα σημαντικά οφέλη, υπάρχουν περιπτώσεις όπου η ΘΟΥ αντενδείκνυται: σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού, ιστορικό φλεβικής θρόμβωσης χωρίς αγωγή, σοβαρή υπέρταση ή ηπατική νόσο. Γι’ αυτό, η απόφαση για ΘΟΥ πρέπει να λαμβάνεται μετά από πλήρη αξιολόγηση από γιατρό με εμπειρία στην εμμηνόπαυση.
Συμπέρασμα
Η ορμονική θεραπεία υποκατάστασης είναι πλέον ασφαλής και αποτελεσματική για τις περισσότερες γυναίκες που βρίσκονται κοντά στην εμμηνόπαυση. Η σωστή ενημέρωση, η εξατομίκευση της θεραπείας και η χρήση των νεότερων σκευασμάτων επιτρέπουν σε πολλές γυναίκες να ζήσουν χωρίς ταλαιπωρητικά συμπτώματα, με καλύτερη ψυχική διάθεση, σεξουαλική ζωή και ποιότητα ύπνου.
Αν βιώνετε έντονα συμπτώματα ή έχετε ερωτήσεις σχετικά με την HRT, κλείστε ένα ραντεβού στο ιατρείο μας για να συζητήσουμε τη βέλτιστη λύση για εσάς.
